Programma in vogelvlucht
Inleiding
Mensen wonen, leven en werken het liefst in een veilige omgeving. Een veilige omgeving betekent dat zo min mogelijk sprake is van (georganiseerde) criminaliteit, dat de verkeersveiligheid en brandveiligheid op orde zijn en dat de gemeente goed voorbereid is op een crisis. De waardering voor het veiligheidsniveau in de gemeente is hoog en dat willen we graag zo houden. We werken al vele jaren intensief samen met partners in het veiligheidsdomein. Deze structurele, integrale aanpak op verschillende veiligheidsgebieden werpt zijn vruchten af.
Behaalde maatschappelijke doelen
Gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)
Sociale Veiligheid en Openbare Orde
We zien de landelijke trend dat de geregistreerde criminaliteit afneemt, terug in onze lokale cijfers. De klassieke geregistreerde criminaliteit (zoals woninginbraak, auto- en fietsdiefstal) daalt al jaren op rij en het veiligheidsgevoel is onverminderd hoog. De doelstellingen op dit vlak zijn grotendeels behaald. We zien echter wel een sterke toename als het gaat om digitale criminaliteit. Dan gaat het om de klassieke criminaliteit in een ander jasje (denk aan oplichting via marktplaatsverkoop) en om echt nieuwe vormen van criminaliteit zoals phishing-mails en ransomware.
De nauwelijks zichtbare georganiseerde criminaliteit en de mogelijk daarmee gepaard gaande inbreuk op (bestuurlijke) integriteit heeft onze voortdurende aandacht. Ondermijning speelt zich haast per definitie onder de oppervlakte af en ondergraaft en verzwakt de rechtsstaat op het moment dat het de kans krijgt om zich te nestelen in de samenleving. De aanpak is afgelopen jaar geïntensiveerd. Het is echter niet mogelijk om te bepalen of de georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit is afgenomen omdat we niet weten hoe groot het probleem is. Dit heeft alles te maken met het feit dat ondermijning over het algemeen niet zichtbaar is, slechts de uitingsvormen komen af en toe aan de oppervlakte. De verwachting is dat de intensivering op de aanpak van ondermijning tot een klimaat leidt waarin malafide ondernemers/inwoners besluiten te stoppen met hun activiteiten. Uit onderzoek is bekend dat criminelen zich het liefst vestigen op die plekken waar weinig toezicht is. Dit proberen we met onze aanpak te voorkomen.
Ondanks de toename van het aantal meldingen jongerenoverlast is er geen sprake geweest van een overlastgroep, waarvoor een groepsaanpak nodig was. Door de jaren en seizoenen heen schommelt het aantal meldingen. Dit wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Het weer is een belangrijke factor (als inwoners massaal buiten zijn bij mooi weer dan ondervindt men ook sneller hinder van elkaar), maar ook de oproep van professionals om overlast vooral te melden. Dit laatste gebeurt vooral als er overlastplekken zijn en gemeente, politie en het jongerenwerk (van Houten en co) gericht willen optreden.
Het percentage inwoners dat hinder ondervindt van evenementen in de eigen woonomgeving is gedaald.
Fysieke Veiligheid
Ook op het vlak van fysieke veiligheid is vooruitgang geboekt met als beoogd effect minder brand, minder slachtoffers, minder schade. De geregistreerde rookmelderdichtheid van de gemeente Houten is gestegen naar 58%.
De verkeersveiligheid is op een hoog niveau. Toch ervaren inwoners soms een gevoel van onveiligheid als het gaat om bijvoorbeeld hard rijden in de wijk. In 2019 is er een analyse gemaakt van de ongevallengegevens sinds 2014. Hierbij is gekeken naar:
- de plek van het ongeval;
- de vervoersmodaliteit van slachtoffers en;
- de leeftijdsgroep waartoe het slachtoffer behoort .
Uit de analyse komt naar voren dat er veel (brom-)fietsers onder de slachtoffers zijn. De ongevallen vinden plaats op plekken waar auto's en (brom-)fietsers elkaar kruisen en het gaat hierbij vooral om de doelgroep van 18 tot 24 jaar.
Crisisbeheersing
Het afgelopen jaar heeft zich geen crisis op het vlak van de crisisbeheersing voorgedaan.
Niet gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)
Sociale Veiligheid en Openbare Orde
Het niveau van het veiligheidsgevoel in Houten is licht gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. Kijkend over de afgelopen jaren zien we lichte schommelingen als het gaat om het veiligheidsgevoel. Veiligheidsgevoel heeft deels te maken met het beeld dat men heeft over wat er in de eigen buurt gebeurt en ook met wat er zoal in de wereld voorvalt. Daarnaast kan de mate waarin men zich veilig voelt ook samenhangen met iets eenvoudigs als het plaatsen van een waarschuwingsbord of een bericht op facebook dat veel gedeeld wordt. Los van de vraag of de feitelijke onveiligheid toeneemt kan men zich door bepaalde berichtgeving onveiliger gaan voelen. Het is niet altijd goed te duiden waar de verschillen door de jaren heen vandaan komen. Gezien de lichte daling in relatie tot de cijfers in de afgelopen jaren kunnen we stellen dat het veiligheidsgevoel nog steeds een hoog niveau heeft.
Prestaties
In de begroting zijn diverse prestatie-indicatoren opgenomen. Onderstaand wordt schematisch weergegeven welk percentage van de geplande kwalitatieve prestatie-indicatoren is gerealiseerd.
Zoals uit bovenstaande grafiek blijkt is 95% gerealiseerd. De belangrijkste resultaten worden hieronder nader toegelicht.
Gerealiseerde prestaties
Sociale Veiligheid en Openbare Orde
Het afgelopen jaar hebben we onze inwoners/bezoekers en bedrijven op verschillende manieren actief geïnformeerd over actuele veiligheidsproblematiek binnen onze gemeente. We hebben de inzet van de Houten Veilig Tent uitgebreid naar nieuwe onderwerpen en regulier aandacht gevraagd voor het gebruik van een tweede slot ter voorkoming van fietsdiefstal. Ook plaatsten we op basis van het inbrakenpatroon in de week ervoor, roulerende attentieborden gericht op het voorkomen van woninginbraak en autokraak. Er is een schouw uitgevoerd van het terrein bij de Expo waar veel autokraken plaatsvinden. Naar aanleiding van de schouw is de inrichting en het gebruik van het terrein aangepast. We hebben informatie aangeboden via de Houten Veilig Tent gericht op het voorkomen van autokraak (beveiliging) maar ook op het gebruiken van een tweede fietsslot en het gebruik van de Stop heling-app.
Een belangrijk speerpunt in het afgelopen jaar is de intensivering van de aanpak van ondermijning geweest. We proberen als gemeente zicht te krijgen op dit fenomeen en daar waar mogelijk een barrière op te werpen. In de zomer is er in Schalkwijk een bijeenkomst georganiseerd voor inwoners en bedrijven in het buitengebied met als thema 'geen drugs in mijn schuur'. Ook is de samenwerking binnen het Keurmerk Veilig Ondernemen Buitengebied voortgezet. Daarnaast is er één integrale controledag gehouden en daar waar overtredingen zijn geconstateerd zijn deze aangepakt.
Fysieke Veiligheid
Omdat het langer zelfstandig thuiswonen kan leiden tot verhoogde brandveiligheidsrisico’s en een verhoogde kans om slachtoffer te worden bij brand door verminderde zelfredzaamheid is een pilot gestart. In samenwerking met de bewoners en eigenaar van woonappartementencomplex Hofstede aan de Fluweelmos stellen we een 'brandveilig vluchtplan' op voor de bewoners voor het geval er brand uitbreekt. De vrijwilligers van van Houten en Co die gesprekken met ouderen voeren nemen het onderwerp brandveiligheid mee in de gesprekken. Zij hebben daarvoor informatie ontvangen.
De door de gemeente Houten ontwikkelde digitale portal brandveilig ondernemen is actief onder de aandacht gebracht bij de doelgroep (kleine ondernemers). Na het invullen van een vragenlijst via deze portal ontvangt de ondernemer een advies op maat. Daarmee biedt de portal op een laagdrempelige wijze ondersteuning bij brandveilig ondernemen door kleine ondernemers.
De boa’s hebben preventieve gastheergesprekken gevoerd met ondernemers in de horeca en verenigingen om overtreding van de vergunningvoorschriften te voorkomen. Ook hebben de boa’s portofoons gekregen en zijn zij aangesloten op de meldkamer van politie.
Op het gebied van verkeersveiligheid zijn diverse onderwerpen de revue gepasseerd. In 2019 is de fietsverlichtingsactie na een aantal jaren te hebben stilgelegen opnieuw uitgevoerd. Ook zijn er acties ondernomen om het gedrag van verkeersdeelnemers op specifieke locaties in de openbare ruimte positief te beïnvloeden. Daarnaast is er een goede samenwerking met de politie in verband met de handhaving van snelheid, negeren van rood licht, en gordel-, alcohol-, en helmgebruik. Tenslotte is de kwaliteit van de ongevallenregistratie door ViaStat aanzienlijk verbeterd, waardoor beter inzicht kan worden gegeven in de cijfers.
Er is in 2019 een werkwijze ontwikkeld om inwoners regelmatig te informeren over dierenwelzijn en de uitvoering van werkzaamheden op dit gebied in Houten. In 2019 is uitgebreid bericht over het voorkomen van overlast door duiven. Dit is via meerdere mediakanalen aangepakt.
Crisisbeheersing
Op het vlak van crisisbeheersing zijn alle functionarissen in de gemeentelijke crisisorganisatie opgeleid en getraind.
Niet gerealiseerde prestaties
Het aantal burgernetdeelnemers is minder gestegen dan vooraf geraamd. Een verklaring daarvoor is dat er sinds enige tijd een burgernet-app bestaat. We beschikken niet over cijfers van het aantal inwoners van Houten dat deze app op de telefoon heeft staan. Gezien het gebruikersgemak van de app ten opzichte van de klassieke burgernetaanmelding ligt het voor de hand te veronderstellen dat nieuwe deelnemers van Burgernet liever de app downloaden dan zich aanmelden met mailadres en huisadres.
In het kader van de aanpak van ondermijning en de intensivering is er één keer in plaats van twee keer een integrale controledag gehouden. Hierbij is van belang dat er in de tweede helft van 2019 een groot beslag is gelegd op benodigde politiecapaciteit door landelijke ontwikkelingen (denk aan de aanslag in Utrecht, de moord op advocaat Derk Wiersum en de daaruit voortvloeiende beveiligingstaken). De controle van leegstaande bedrijfspanden heeft evenmin plaats kunnen vinden als gevolg van privacyregelgeving. Dit was niet voorzien. Daarbij wordt opgemerkt dat in plaats van deze controle wél alle leegstaande woningen in het buitengebied meermalen zijn gecontroleerd (112 controles in totaal).
De boa-capaciteit is gedurende een groot deel van het jaar niet op orde geweest (met name door langdurige ziekte). Er zijn gedurende het jaar opnieuw prioriteiten gesteld waarbij een lagere prioriteit dan voorzien is gesteld ten aanzien van het bekeuren door boa’s.
Er zijn nog geen informatiebijeenkomsten georganiseerd in wooncomplexen omdat er gaande het jaar gekozen is voor een andere opzet als het gaat om het organiseren van een brandveilige manier om te vluchten voor bewoners van wooncomplexen.
Hoe hebben de gerealiseerde prestaties bijgedragen aan de beoogde maatschappelijke effecten?
De integrale inzet op het terugdringen van criminaliteit, de versterking van de aanpak op het gebied van zorg en veiligheid, het verhogen van de fysieke veiligheid en een goede voorbereide crisisbeheersingsorganisatie dragen allemaal bij aan de veilige omgeving waarin de inwoners van Houten het liefst wonen, leven en werken.
De inzet op preventiecampagnes en daarbij ook het verstrekken van informatie over wat inwoners zelf kunnen doen om te voorkomen dat ze slachtoffer worden van inbraak en diefstal heeft geleid tot een grotere bewustwording onder inwoners. Mogelijk dat daar tegenover staat dat het veiligheidsgevoel licht is afgenomen. Naast bewustwording is er ook daadwerkelijk meer aan beveiliging gedaan. Inwoners hebben over het algemeen beter beveiligde woningen en/of gebruiken hun beveiliging beter. Dit is terug te zien in de toename van het aantal pogingen ten opzichte van het aantal geslaagde inbraken.
Of de inzet op georganiseerde ondermijnende criminaliteit effect heeft is zoals eerder aangegeven niet inzichtelijk te maken. Er wordt wel veel meer dan voorheen gesproken over ondermijning en inwoners in met name het buitengebied zijn zich meer bewust gaan worden van de risico’s. Mogelijk dat dit er ook toe leidt dat er minder voedingsbodem is voor ondermijning.
Een groot deel van de aanpak op het gebied van verkeersveiligheid richt zich op het gedrag van de verkeersdeelnemers. Het is moeilijk om nu al aan te geven of deze campagnes effect sorteren. De campagnes worden door onze inwoners wel positief ontvangen.